Pomoc dla opozycji antykomunistycznej

I. Zasady i procedura potwierdzania statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych
1. Status działacza opozycji antykomunistycznej
2. Status osoby represjonowanej z powodów politycznych
3. Wymogi proceduralne potwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych
II Zasady i procedura przyznawania świadczenia pieniężnego
III. Zasady i procedura przyznawania pomocy pieniężnej
IV. Program leczenia uzdrowiskowego
V. Inne uprawnienia

I. Zasady i procedura potwierdzania statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych

Szef urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych potwierdza status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych na wniosek zainteresowanego albo wdowy/wdowca lub innego członka rodziny zmarłego działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych.
Decyzja Szefa UdSKiOR może dotyczyć potwierdzenia tylko statusu działacza opozycji antykomunistycznej, tylko statusu osoby represjonowanej z powodów politycznych albo może potwierdzać zarówno status działacza opozycji antykomunistycznej jak i osoby represjonowanej z powodów politycznych. Oznacza to, że wystarczające do uzyskania potwierdzenia statusu jest spełnienie przesłanek określonych w Ustawie o działaczach opozycji antykomunistycznej, dotyczące definicji działacza opozycji antykomunistycznej albo osoby represjonowanej z powodów politycznych

Formularz wniosku o potwierdzenie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osobo represjonowanej z powodów politycznych (składany przez członka rodziny osoby zmarłej) zamieszczone są na stronie internetowej UdSKiOR pod adresem:

http://www.kombatanci.gov.pl/pl/uprawnienia/formularze.html

1. Status działacza opozycji antykomunistycznej

Działaczem opozycji antykomunistycznej jest osoba, która w okresie od dnia 1 stycznia 1956 r. do dnia 4 czerwca 1989 r., łącznie przez co najmniej 12 miesięcy prowadziła, w ramach struktur zorganizowanych lub we współpracy z nimi, zagrożoną odpowiedzialnością karną, działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce.

2.Status osoby represjonowanej z powodów politycznych

Osobą represjonowaną z powodów politycznych jest osoba, która w okresie od 1 stycznia 1956 r. do 4 czerwca 1989 r.:

  1. przebywała w:
    • więzieniu lub innym miejscu odosobnienia na terytorium Polski na mocy wykonanego w latach 1956-1989 albo bez wyroku jednorazowo przez okres dłuższy ni48 godzin lub wielokrotnie przez łączny okres dłuższy niż 30 dni, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w Polsce,
    • ośrodku odosobnienia na podstawie art 42 dekretu o stanie wojennym za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w Polsce;
  2. przez okres powyżej 30 dni pełniła zasadniczą służbę wojskową lub czynną służbę wojskową w ramach ćwiczeń wojskowych, do której odbycia została powołana z przyczyn politycznych za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w Polsce;
  3. brała udział w wystąpieniu wolnościowym na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w Polsce i w związku z tym:
    • na skutek działania wojska, milicji lub organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, poniosła śmierć, doznała uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na okres dłuższy niż 7 dni,
    • była inwigilowana przez organy bezpieczeństwa państwa i podjęto wobec niej bezprawne działanie polegające na popełnieniu na jej szkodę przestępstwa  lub wykroczenia,
    • była pozbawiona możliwości wykonywania swojego zawodu,
    • została z nią rozwiązana umowa o pracę,
    • była objęta zakazem publikacji przez Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, wojewódzki lub miejski urząd kontroli prasy, publikacji i widowisk albo Główny Urząd Kontroli Publikacji i Widowisk lub okręgowy urząd kontroli publikacji i widowisk przez okres dłuższy niż jeden rok;
  4. była poszukiwana listem gończym, oskarżona lub skazana za popełnione przestępstwa lub wielokrotnie skazywana za popełnienie wykroczenia, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w Polsce;

3. Wymogi proceduralne potwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych

Poza powyższymi pozytywnymi przesłankami, warunkującymi potwierdzenie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych, ustawodawca przewidział również przesłanki negatywne, które nie mogą wystąpić, aby status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych mógł zostać przez Szefa UdSKiOP potwierdzony. Status może bowiem otrzymać tylko osoba.

  1. która nie była pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa, chyba że przedłoży dowody, że przed dniem 4 czerwca 1989 r., bez wiedzy przełożonych, czynnie wspierała osoby lub organizacje działające odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania praw człowieka w Polsce i
  2. co do której w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigana Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nie zachowały się dokumenty wytworzone przez nią lub przy jej udziale, w ramach czynności wykonywanych przez nią w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa.

Okoliczności powyższe mogą być udowodnione przy pomocy decyzji administracyjnej Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu wydanej na wniosek zainteresowanego albo przez przedłożenie dokumentu potwierdzającego nadanie Krzyża Wolności i Solidarności, które jest obligatoryjnie poprzedzone odpowiednią procedurą sprawdzającą.

Formularz wniosku o wydanie decyzji administracyjnej Prezesa IPN-KŚZpNP w sprawie spełnienia warunków są zamieszczone na stronie internetowej Instytutu Pamięci Narodowej pod adresem:

http://opozycja.ipn.gov.pl/op/do-pobrania/63,Wnioski-do-pobrania.html

Osoby, które otrzymały decyzję Szefa UdSKiOR, potwierdzającą status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych mogą korzystać z uprawnień określonych w Ustawie o działaczach opozycji antykomunistycznej, po spełnieniu określonych warunków ustawowych, świadczenia pieniężne i pomoc pieniężną

II Zasady i procedura przyznawania świadczenia pieniężnego

Świadczenie pieniężne przyznaje, w drodze decyzji administracyjnej, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób represjonowanych, na wniosek osoby o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych.

Formularz wniosku zamieszczony jest na stronie internetowej UdSKiOR pod adresem:
http://www.kombatanci.gov.pl/pl/uprawnienia/formularze.html

Od dnia 1 marca 2019 r. świadczenie pieniężne wynosi 426,58 zł miesięcznie.

Świadczenie pieniężne jest wolne od podatku oraz nie jest wliczane do dochodu wyliczanego na potrzeby dodatku mieszkaniowego i pomocy społecznej.

III. Zasady i procedura przyznawania pomocy pieniężnej

Osobom o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych przysługuje również prawo do ubiegania się o przyznanie pomocy pieniężnej.

Pomoc pieniężną przyznaje w drodze decyzji administracyjnej, Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, na wniosek osoby upoważnionej.

Formularz wniosku o przyznanie pomocy pieniężnej zamieszczony jest na stronie internetowej UdSKiOR pod adresem:
http://www.kombatanci.gov.pl/pl/uprawnienia/formularze.html

Pomoc może być przyznana osobom, znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej lub w związki z zaistnieniem zdarzeń losowych. Pomoc pieniężna może być również przyznana na częściowe pokrycie kosztów zakupu wózka inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju inwalidztwa oraz opłacanie pomocy pielęgnacyjnej.

Pomoc pieniężna jest przyznawana w formie pomocy jednorazowej. nie częściej niż raz na 12 miesięcy:

  • w przypadku trudnej sytuacji materialnej, a także zaistnienia zdarzeń losowych – do wysokości 150% najniższej emerytury.
  • na częściowe pokrycie kosztów zakupu wózka inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych, dostosowanie pomieszczeń mieszkalnych do rodzaju inwalidztwa – do wysokości 300% najniższej emerytury.

Pomoc pieniężna może być przyznana, jeżeli dochód  osoby uprawnionej nie przekracza 220% najniższej emerytury w przypadku osoby samotnej albo 1500% najniższej emerytury  w przypadku osoby w rodzinie.

Pomoc pieniężna może być również przyznana na zakup sprzętu rehabilitacyjnego, ułatwiającego życie osobie całkowicie niezdolnej do pracy i do samodzielnej egzystencji – w przypadku gdy dochód osoby uprawnionej nie przekracza 300% najniższej emerytury.

IV. Program leczenia uzdrowiskowego

1 czerwca 2016 r. Urząd do Spraw Kombatantów i osób represjonowanych wdrożył Program leczenia uzdrowiskowego dla działaczy opozycji antykomunistycznej i osób represjonowanych z powodów politycznych. W ramach programu w 2019 r. realizowana jest:

Pomoc pieniężna na leczenie uzdrowiskowe – przyznawana decyzją Szefa UdSKiOR na wniosek strony. Wzór wniosku  oraz wszystkie informacje o świadczeniu znajdują się na stronie UdSKiOR pod adresem:
http://www.kombatanci.gov.pl/pl/uprawnienia/sprawy-zdrowotne-i-socjalne/dzia%C5%82acze-opozycji-i-osoby-represjonowane/1523-pomoc-pieni%C4%99%C5%BCna-na-leczenie-uzdrowiskowe-w-2019-roku.html

V. Inne uprawnienia

Osobom o potwierdzonym statusie działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych przysługuje prawo pierwszeństwa do środowiskowej opieki socjalnej, w tym w uzyskaniu miejsca w domu pomocy społecznej.